şirketler hukuku avukatı
Anonim Şirketlerde Pay Devri Mümkün Müdür?
Anonim şirketlerin kuruluş ve yapısına ilişkin her türlü husus Ticaret Hukuku ‘nun alt dalı olan Şirketler Hukuku alanının bir parçası olup bu hususlar Türk Ticaret Kanunu ile yasal düzenlemelere konu olmuştur bu sebeple anonim şirketlerde pay devri de bu kanunda düzenlenmiştir. Anonim şirketlerde pay kavramı esas sermayenin bir parçası anlamına gelmektedir. Ülkemizde anonim şirkette pay satın almak kurumsal deneyimin vazgeçilmez bir parçasıdır. Payların devredilebilirlik ilkesi, anonim şirketleri yatırımcılar açısından cazip kılan özelliklerden biridir. Anonim şirketlerde payların devri Türk Ticaret Kanunu (TTK) ile düzenlenmektedir.
TTK’da pay devir serbestisi esastır. Ancak şirketler Esas Sözleşmede bazı kısıtlamalara yer vermeyi tercih edebilirler. Elbette bu sınırlamaların payların devredilebilirliği ilkesine engel teşkil etmemesi gerekmektedir. Bu tür kısıtlamaların mevcut olması halinde, devrin yürürlüğe girebilmesi için Yönetim Kurulunun onayı gerekmektedir.
Nama ve Hamiline yazılı pay senetlerinin devri
Nama yazılı ve hamiline yazılı pay senetleri senede bağlı pay çeşitlerindendir. Şirket esas sözleşmesinde payların nama ya da hamiline yazılı olması düzenlenebilir. Türk Ticaret Kanunu’nun 490. maddesine göre nama yazılı paylarda devir sınırlama olmaksızın devir işlemine tabiidir. Nama yazılı paylarda pay senetlerinin ciro edilerek devralana teslim edilmesi ve ardından şirkete bildirilmesi ile gerçekleştirilir. Devrin tamamen tamamlanabilmesi için şirketin devralanın adını pay defterine kaydetmesi gerektiğini unutmamak gerekir. Özellikle belgelendirilmemiş veya kaydileştirilmiş paylar için Ticaret Sicili nezdinde akdedilmiş bir devir sözleşmesi gerekmektedir. Kanuna ve esas sözleşmeye aykırılık yapılmadığı takdirde bu payların devredilmesinin önünde bir engel bulunmamaktadır.
Hamiline yazılı pay senetlerinin devri ise Nama yazılı pay senetlerinin devrinin aksine oldukça zahmetsiz olup TTK madde 489’a göre pay senedinin zilyetliğin devri yolu ile gerçekleşir. Başka bir anlatımla pay senetlerinin devralana fiziksel olarak teslim edilmesiyle devir işlemi tamamlanır. Hamiline yazılı payların devirlerinde tam olarak bir devir serbestisi söz konusu olup bu hak kısıtlanamaz.
Pay senetlerinin devrinde kısıtlama
Anonim şirketlerde pay senetleri devrine ilişkin yasal kısıtlamalar Türk Ticaret Kanunu’nun 491. maddesinde düzenlenir. Buna göre :
(1) Bedeli tamamen ödenmemiş nama yazılı paylar, ancak şirketin onayı ile devrolunabilir; meğerki devir, miras, mirasın paylaşımı, eşler arasındaki mal rejimi hükümleri veya cebrî icra yoluyla gerçekleşsin.
(2) Şirket, sadece, devralanın ödeme yeterliliği şüpheli ise ve şirketçe istenen teminat verilmemişse onay vermeyi reddedebilir.
Özellikle anonim şirketlerde, TTK’nın 491/2 maddesi uyarınca tescil ve ilan edilmesi zorunlu olmadığı takdirde Yönetim Kurulu, pay devrini reddedebilir. Halka açık anonim şirketler ise Sermaye Piyasası Kanunu’nun öngördüğü zorunlu teklif ve çekilme haklarına uymak zorundadır. Ön alım hakları ve pay rehni nedeniyle başka sınırlamalar da ortaya çıkabilir.
Payların devredilebilirliği konusunda basit gibi görünen yaklaşıma rağmen, her işlemdeki farklılıklara bağlı olarak karmaşıklıklar ortaya çıkabilmektedir. Bu nedenle, öngörülemeyen sonuçlarla karşılaşmamak için her aşamada hukuki danışmanlık alınması tavsiye edilir.
Payların devredilebilirliği ilkesi doğrultusunda, Türkiye’deki anonim şirketlerde süreçlerin verimliliğinin artırılmasında elektronik pay devirlerinin rolüne değinmek yerinde olacaktır. Elektronik pay transferleri kolaylık, hız ve güvenlik nedeniyle hızla kabul görmeye başlamıştır. Kurumsal ilişkilerin giderek dijitalleşmesiyle birlikte elektronik pay transferleri artık sıradan hale gelmiştir. Bu transferler, fiziki belgelere veya Ticaret Sicili önünde bulunmaya gerek kalmadan payların bir taraftan diğerine devredilme sürecini kolaylaştırmak için elektronik sistemlerin kullanılmasını içerir. Bu ilerleme, Türkiye’nin kurumsal ekosistemindeki modern iş uygulamalarının genel hedeflerini yansıtarak, pay devir işlemlerinde kolaylık ve uygunluğun artmasına yol açmıştır. Ancak ilgili tarafların tüm işlemlerde şeffaflığı ve yasallığı sağlamak için ilgili elektronik işlem düzenlemelerini anlamaları ve bunlara uymaları önemlidir.
Ticaret ve Şirketler Hukuku ile ilgili daha fazla makale için sitemizdeki diğer makaleleri inceleyiniz.
- Çamoğlu, E. ve Teoman, P. (2018). Türk Ticaret Kanunu’na göre anonim ortaklıklarda payların devri. IBA Kurumsal ve Birleşme ve Satın Alma Hukuku Komitesi Yayınları.
- Erol, İ. (2017). Anonim Şirketlerde Pay Devrinin Temel Esasları. İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 75.
- Salih, A. (2019). Türk Ticaret Kanunu’na Göre Anonim Şirketlerdeki Hisse Senetleri ve Hisse Senetleri. Uluslararası Ekonomi ve Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi.
ankara şirketler hukuku avukatı
