Hayvanlara zarar vermenin cezası – Hayvan Hakları Hukuku

Hayvanlar ile ilgili yasal düzenlemeler

Hayvan hakları hukuku günümüzde bulunan boşluklar sebebiyle değişmekte ve gelişmekte olan bir alandır. Her ne kadar hayvan haklarını güvence altına alan düzenlemeler ivme kazanıyor olsa da mevcuttaki yasal düzenlemeler hala oldukça insan merkezlidir.

Ceza Kanunu ve hayvanlarla ilgili bazı düzenlemeler

12 Ekim 2004 Tarihli 5237 Sayılı Türk Ceza Kanunu’nun

‘Mala Zarar Verme’ başlıklı 151/2 maddesine göre: “Haklı bir neden olmaksızın sahipli hayvanı öldüren , işe yaramayacak hale getiren veya değerinin azalmasına neden olan kişi mağdurun şikayeti üzerine dört aydan üç yıla kadar hapis cezası veya adli para cezası ile cezalandırılır”

‘İnsan Üzerinde Deney’ başlıklı 90/2 maddesine göre deneyin rıza sebebiyle cezasızlık nedeni sayılabilmesi için koşullardan biri ‘’öncelikle insan dışı deney ortamında veya yeterli sayıda hayvan üzerinde yapılmış olmasıdır.’’

Madde 142/2-f’ ye göre büyük veya küçükbaş hayvanın kaçırılması suretiyle hırsızlık suçunun nitelikli halini oluşturacağı

Madde 177’ye göre Gözetimi altında bulunan hayvanı başkalarının hayatı veya sağlığı bakımından tehlikeli olabilecek şekilde serbest bırakan veya bunların kontrol altına alınmasında ihmal gösteren kişi, altı aya kadar hapis veya adlî para cezası ile cezalandırılır şeklinde düzenlemeler içermektedir.

 

Özel hukukta hayvanlar ile ilgili düzenlemeler

6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun 67. Maddesi : Bir hayvanın bakımını ve yönetimini sürekli veya geçici olarak üstlenen kişi, hayvanın verdiği zararı gidermekle yükümlüdür. Şeklinde düzenlenmiş olup bir hayvana sahip olanın yeteri özen ve sorumluluğu göstermesi aksi halde tazminle yükümlü olduğunu düzenlemiştir. Hayvan bulunduranın sorumluluğu bir kusursuz sorumluluk halidir. Başka bir deyişle hayvan bulunduran kendisinde kusur olmasa dahi tazminle yükümlüdür. Ancak bu durumun  istisnaları da bulunmaktadır. Hayvan bulunduran sorumluluktan kurtuluş kanıtı getirebilir ya da zararın doğmaması için gereken tüm dikkat ve özeni gösterdiğini tedbirleri aldığını gösterebilir yahut illiyet bağının kesildiğini ispatlayabilir.

Yasaklı ırklar hakkında düzenlemeler

Her ne kadar şefkatli ve dost canlısı olabilecekken çeşitli işkencelerle yanlış ellerde silaha dönüşebilen tehlike arz eden ırk köpekler için özel yasal düzenlemeler yapılmıştır.

Yasaklı ırklar hakkında yapılan yasal düzenleme ile bu ırkların üretimi tamamen yasaklanmıştır. Üretmenin yanında sahiplendirilmesi, yurtdışından girişi, satışının yapılması ve reklamının yapılması, takas edilmesi, herhangi bir şekilde sergilenmesi ve hediye edilmesi de yasaklanmıştır. Tehlike arz eden ırktan bir köpeğin satışının yapılması halinde 2022 yılı tarifesine göre 14 bin 982 TL idari para cezası kesilmesi öngörülmüştür. Ayrıca bu köpekler ağızlıksız ve tasmasız gezdirilemeyecek ve çocuk parklarına sokulamayacaktır. Köpeklerini sokaklara terk edenlere ise 30 bin TL idari para cezası verilecektir.

Hangi köpekler yasaklı ırk / Tehlike arz eden ırktır?

Tehlike arz eden ırklar 6 adet olup bu ırklar aşağıdaki gibidir:

• Amerikan Pitbull Terrier,
• Dogo Argentino,
• Fila Brasilerio,
• Japanese Tosa,
• American Staffordshire Terrier
• American Bully
• Ve bu ırkların melezleri

Yazımızın bu kısmına kadar hayvanları insanları ilgilendiren yönleri ile inceledik. Hayvanların hak süjesi olduğu konuya gelirsek 7332 sayılı Kanun ile insan merkezci anlayış kısmen terk edilmiş ve hayvanlara karşı yapılan hak ihlalleri ilk kez ceza kapsamına alınmıştır. Bu kanunla hayvan hakları konusunda birçok kazanım elde edilmiştir örneğin:

• Hayvanların kullanıldığı kara ve su sirkleri ile yunus parklarının kurulması yasaklanmıştır. Mevcut işletmeler, hiçbir nedenle sayıda artırma, yeni şube açamaz ya da hayvan üretimi yapamaz.

Hayvanlara Zarar Verenlere Hapis Cezası !

Hayvan haklı ihlallerine karşı verilen adli cezalar 7332 sayılı Kanunun 28/A maddesinde düzenlenmiştir.

MADDE 28/A – (Ek:9/7/2021-7332/12 md.)

• Nesli yok olma tehlikesi altında olan bir hayvanı öldüren kişi bir yıldan beş yıla kadar hapis cezası; bir hayvan neslini yok eden kişi beş yıldan on yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
• 12 nci madde kapsamındaki hayvan kesimleri ile 13 üncü maddenin birinci fıkrasında belirtilen hususlar dışında bir ev hayvanını veya evcil hayvanı kasten öldüren kişi altı aydan dört yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
• Hayvanlara cinsel saldırıda bulunan tecavüz eden kişi altı aydan üç yıla kadar hapis ve yüz günden az olmamak üzere adli para cezası ile cezalandırılır.
• 14 üncü maddenin birinci fıkrasının (m) bendinde düzenlenen yasağa aykırı davranmak suretiyle bir ev hayvanına veya evcil hayvana işkence eden veya acımasız ve zalimce muamelede bulunan kişi altı aydan üç yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Ayrıca bu maddeye göre kedi köpek satmak ve terk etmek yasaklanmıştır.
• 11 inci maddenin ikinci fıkrasının ikinci cümlesi saklı kalmak üzere, hayvanları dövüştüren kişi üç aydan iki yıla kadar hapis veya adli para cezası ile cezalandırılır.
• Maddede düzenlenen suçların birden fazla hayvana karşı aynı anda işlenmesi durumunda verilecek ceza yarı oranında artırılır.
• Maddede düzenlenen suçların veteriner hekim, veteriner sağlık teknisyeni, hayvan koruma gönüllüsü, hayvan koruma derneği üyeleri, hayvan koruma vakfı üyeleri veya hayvanlara bakmak yahut onları korumakla görevlendirilen kişiler tarafından işlenmesi durumunda verilecek ceza yarı oranında artırılır.
• Sahibi tarafından işlenen suçlar da dahil olmak üzere bu maddede belirtilen suçların işlenmesi halinde soruşturma yapılması Tarım ve Orman Bakanlığının il veya ilçe müdürlükleri tarafından Cumhuriyet başsavcılığına yazılı başvuruda bulunulmasına bağlıdır. Bu başvuru muhakeme şartı niteliğindedir. Suçüstü halinde ise soruşturma genel hükümlere göre yapılır. İkinci, üçüncü, dördüncü ve beşinci fıkralarda belirtilen suçların başka bir kişi tarafından sahipli hayvana karşı işlenmesi halinde hayvan sahibinin şikayeti üzerine de soruşturma yapılır.
• Maddede düzenlenen suçlara konu olan ve 24 üncü madde uyarınca el konulan kedi ve köpekler ile Bakanlıkça uygun görülen diğer hayvanlar koruma altına alınarak bakımevi bulunan en yakın belediye tarafından hayvan bakımevine götürülür.

Özetle hayvan hakları ihlallerine karşı cezalar şu şekildedir:

• Nesli tehlikede olan hayvanı öldüren kişi 1 yıldan 5 yıla kadar hapis cezası; bir hayvan neslini yok eden kişi 5 yıldan 10 yıla kadar hapis cezası ile
• Kedi ve köpek gibi ev hayvanını veya evcil hayvanı kasten öldüren kişi 6 aydan 4 yıla kadar hapis cezası ile
• Hayvanlara tecavüz eden kişi 6 aydan 3 yıla kadar hapis ve 100 günden az olmamak üzere adli para cezası ile
• Kedi ve köpek gibi bir ev hayvanına veya evcil hayvana işkence eden ve zalimce muamelede bulunan kişi 6 aydan 3 yıla kadar hapis cezası ile
• Hayvanları dövüştüren kişi 3 aydan 2 yıla kadar hapis veya adli para cezası ile cezalandırılır.

İnsanoğlu hükmedebildiği dezavantajlılara karşı zorbalık eğiliminde olsa da günümüz dünyasında bu durum yüzbinlerce yıllık insanlık tarihinin aksine olumlu anlamda değişmektedir. ABD’de çok yakın bir tarihe kadar Afro Amerikan bireylerin girebileceği kasabalar, tuvaletler hatta otobüste oturacakları yer bile ayrıydı. İsviçre’de ise fakir ailelerden alınan çocuklar 1974 yılına kadar köle olarak satışa çıkarılırdı. İşte hayvanların özgürleştiğini ve insan prangalarından kurtulduğunu görmek çok da uzak değil.